LINGÜISTICA

Gif Animados Gif Animados Gif Animados Gif Animados Gif Animados Gif Animados Gif Animados Gif Animados Gif Animados Gif Animados Gif Animados

viernes, 4 de mayo de 2018

LUQTA (OFRENDA: Espiritualidades andinas)

LUQTA
                                                                                                                                         
Por: Jose Luis Lima Mamani (2013)
“aymar saräwinakasxat maynit maynikam yatiykipt’asipxañanakasataki"




CH’UMST’A (RESUMEN)
La “ luqta”  es un acto socio-religioso de reciprocidad con  las deidades que generalmente se contempla la interacción entre el  hombre y la naturaleza (pachamama).
Estos rituales se realizan con vista  al  sol  ya sea este “inti jalsu” para que los rayos  del sol otorgue sus energías positivas y hacia el oeste “inti jalanta”  para que el sol  nos  apoyen y nos proteja. Este ritual se puede hacer en una ceremonia comunal o particular ya sea agentes de libaciones  o una misa preparada para ofrendar a la Pachamama. Es una adoración a la madre naturaleza en el cual se incorpora la fe y el deseo de bienestar mediante cantos, bailes  y danzas. En especial la mesa ritual preparada con elementos naturales. Luqta deriva de la palabra aymara  luqtaña 'levantar o extender algo'  en el cual se ofrece una mesa con ceremonias rituales y bailes llenos de fe y algarabía.  

Luqtax pachamamar yupaychañatak  misamp jan ukax ch’uxña quranakamp  luqtäwiwa. Aka luräwix pachamamamp jaqimp purapat yäqäwip amtatawa. Ukatakix kunayman  ch’allañ yänakamp  jan ukax misa wakicht’atamp  pachamamar luqtañawa. Yatirinakax  kunayman  yatintäwinipxiwa. Yaqhipax ch’allañ yänakampiw lurañ yatipxi. Yaqhipasti misa wakichatamp jan ukax insinsumpiw lurañ yatipxaraki. Ukampirus  taqiniw  pachamamar  yupaychañatak  phusart’awinakamp  thuqt’asis  taqi chuyma lurapxi.  Luqtax  aka uraqit kunayman ayrunakas achunakas uywanakas jan pist’añapatakiw lurata. Yaqhip arunx sisnawa,  jan manq’at  awtjañatak  pist’añatak  ukhamarak q’umär jakañatakiw pachamamar  yupaychata. Ukatakix  Inti jalsutuqir uñtasaw jutïrmaranakan jan kunas pist’añapatakix lurata. Ukhamarak   inti  jalanttuqir  uñtasax kunayman nayra ch’amanakas qhipha ch’amanakas  qhip nayr sartäwisat cha’amañchistañapatakiwa. Luqtañatakix inti tataw wali yäqkaña, kunatix jupaw  junt’u ch’amapamp markachirinakar ch’amanchi. Ukhamäpanx luqtäwinx alxpachamp akapachamp yäqatawa.


Maysatuqitx luqtanakx  kunaymanchaqanakaruw  lurapxi. Jilpachax yapuchäw aynuqanakaruw  luqtir kunayman phunchhäwinakamp sarapxi.  Jutïr marax sum achunakas puquntañpatak sasaw uksa aynuqtuqinakarux sarapxi. Luqtax  nayrïr urunak lakan phaxsin saraqkipanw lurata.  Yaqhip markanakanx kunayman uraqinakar  yäqañ yatipxaraki. Ukampirus pachamamaw taqichaqans yäqata. Akham saräwinakax  kunaymaniw aymara markanx utji. Uka luräwinakax sarawipar saräwiparjamaw chiqañchayataraki. Ukhamax luqtax pachamamar yupaychañatakiwa.

ARU QHANAÑCHA

AYNUQA: s. /región comunal/, ÷uraqix kunayman aynuqabakaruw jaljata akanakax t’aq t’aqaw  yapuchañataki ukhmarak uywa alinak puquyañatak jark’aqataç

INTI JALANTA: s./oeste, ocaso/, çKunapachatix  intix qullutuqur  jalantawayx  arumrantañpatakiwa÷

INTI JALSU:s. /este/, ÷çkunapachatix intix jalsunxi, kunayman luräwinak qalltañataki÷ç

LUQTA: s. /Ritual de ofrenda a las divinidades/, ÷çpachamamar luqtäwi÷ç,÷çmaynir kunayman manq’ luqtäwi÷ç

YÄQATA: mj. /repetado/, ÷çmä jaqi, mä wak’a, mä uywa, ukat juk’ampikaw suma luräwipat suma jakäwipat yäqatawa÷ç

YUPAYCHAÑA: lr. /adorar, alabar a los santos/ ÷çapu yusar yupaychaña÷ç,÷çpachamamar yupaychaña÷ç


UÑAKIPÄWI
1.      Aymar Markachirinakax  Kunats  Luqtx Lurapxapinirïpacha.


2.      Kunarus luqtax lurañäpacha.


QHANAÑCHT’A

Jamuqanx chacha warmiw pachamamar yupaychañatak thuqhuntapxi. Ukatakix kunayman yänak q’ipt’asisaw k’uchirt’asipxi.

¿Kuns uksatuqitx amuyt’sna?



No hay comentarios:

Publicar un comentario